Kể từ khi hệ điều hành cho các
thiết bị di động xuất hiện, một khái niệm mới ra đời kéo theo nhiều
tranh cãi trong giới công nghệ: sự phân mảnh. Khi thị trường di động
(smartphone và tablet) hình thành nên 2 đối thủ kình địch nhau là iOS và
Android, người ta luôn đi tìm lời giải cho câu hỏi: HĐH của Apple hay
Google bị phân mảnh nhiều hơn. Vậy phân mảnh là gì? iOS và Android, đâu
là HĐH bị phân mảnh hơn, chúng ta hãy cùng tìm hiểu phần nào vấn đề này
qua bài viết dưới đây.

Phân mảnh là gì? Đánh giá mức độ phân mảnh như thế nào?

Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về sự phân mảnh, nhưng xét trong
trường hợp này – nhằm so sánh “Mức độ phân mảnh” của hai nền tảng iOS
và Android, chúng ta tạm hiểu: Phân mảnh xảy ra khi tồn tại nhiều phiên
bản hệ điều hành, tương ứng với nhiều loại, nhiều thế hệ thiết bị phần
cứng khác nhau. Lấy ví dụ, iPhone đời đầu không thể chạy được iOS 4, hay
hàng loạt các máy tính bảng đến giờ vẫn chỉ hỗ trợ Android 2.3 Ginger
Bread.

Vậy tại sao phải "Chống phân mảnh"? Hiện tượng phân mảnh sẽ làm suy
yếu khả năng tương tác trên cùng một nền tảng, khi ứng dụng tương thích
với phiên bản hệ điều hành này và thiết bị này, lại không chạy được
trên phiên bản khác và thiết bị khác. Vì vậy, các nhà cung cấp sẽ gặp
trở ngại lớn khi cần tạo ra những ứng dụng thích hợp với nhiều dòng máy
khác nhau.

Trong bài viết dưới đây, để đánh giá độ phân mảnh của iOS và Android, chúng ta dựa trên hai tiêu thức:

- Biến thiên thị phần các phiên bản theo thời gian thực.
- Tốc độ gia tăng thị phần các phiên bản, khi đưa về cùng một xuất phát điểm.
(Lưu ý: Thị phần của một phiên bản được tính = lượng sử dụng phiên bản đó / tổng lượng sử dụng của nền tảng)

Thị phần theo thời gian thực

iOS


Từ biểu đồ trên, có thể nhận ra quy luật tương đối rõ
ràng: sự đi xuống về thị phần của một phiên bản iOS gắn liền với sự ra
đời một phiên bản mới.

Android


Không bất ngờ khi người đọc cảm thấy…hoa mắt trước
những số liệu trên. Tuy nhiên, có thể khẳng định quy luật phiên bản mới
ra đời – phiên bản cũ giảm thị phần không hề đúng với Android. Ví dụ,
phiên bản 2.2 (Froyo) tăng trưởng và đạt đỉnh một vài tháng sau khi
phiên bản 2.3 (Ginger Bread) được giới thiệu. Điều tương tự cũng đang
xảy ra ở thời điểm hiện tại, khi Ginger Bread tăng trưởng mạnh hơn Ice
Cream Sandwich (4.0) rất nhiều.

Thị phần các phiên bản nếu đưa về cùng xuất phát điểm


Có thể nhận thấy các phiên bản iOS có tốc độ tăng
trưởng thị phần nhanh hơn đáng kể so với các phiên bản Android. Cùng một
khoảng thời gian, trong khi thị phần iOS 5 cán mốc 75%, Ginger Bread
mới đạt 4%. Thậm chí, nếu chọn mốc thời gian là 15 tuần sau khi ra mắt,
iOS 4 đạt 75% thị phần, iOS 5 đạt 70% nhưng con số của Ice Cream
Sandwich chỉ là … 1%. Theo thống kê, các phiên bản iOS đạt mốc 10% nhanh
gấp 300 lần, 30% - 19 lần, 50% - 7 lần so với các phiên bản Android.


Từ biểu đồ trên, có thể đưa ra một số nhận định: thứ
nhất, các phiên bản iOS đạt đỉnh với thị phần rất cao - xấp xỉ 90%,
trong khi thị phần tối đa của các phiên bản Android chỉ quanh ngưỡng
60%. Thứ hai, vòng đời của các phiên bản iOS được tính toán rất hợp lý -
1 năm tăng trưởng để đạt đến thị phần tối đa, và 1 năm suy giảm để
nhường thị phần cho phiên bản mới ra đời. Nếu quá trình này tiếp diễn
liên tục, mỗi năm sẽ có một phiên bản iOS thống lĩnh thị trường – phù
hợp với chính sách mỗi năm một phiên bản mà Apple áp dụng cho các dòng
sản phẩm của mình.

Kết quả

Các phân tích trên đã chứng tỏ các chỉ trích về sự
phân mảnh của iOS là vô căn cứ, ít nhất là khi so sánh với Android. Nói
cách khác, trong cuộc chiến chống phân mảnh, iOS xứng đáng là người
chiến thắng.

Tạm kết: Có hay không một cuộc chiến công bằng?


Nguyên nhân chủ chốt dẫn đến hiện tượng phân mảnh của
Android, trớ trêu thay, lại chính là tính mở - bản chất của hệ điều hành
này. Trong khi iOS chỉ được sử dụng trên 3 dòng sản phẩm gắn mác Apple
(iPod Touch, iPhone và iPad), tồn tại cùng lúc hàng chục nhà sản xuất
cùng hàng trăm thiết bị dựa trên nền tảng Android. Điều này tạo ra hai
vấn đề: Thứ nhất, không có những tiêu chuẩn nhất định cho các dòng sản
phẩm này – mỗi thiết bị có kích cỡ, cấu hình và thiết kế riêng biệt. Thứ
hai, chiếc lược phát triển, vòng đời và mức độ thành công của từng sản
phẩm là rất khác nhau.


Chính vì lẽ đó, nhiều ý kiến cho rằng: đánh giá iOS và Android dựa trên những tiêu chí trên là không công bằng.
Tuy nhiên, hãy xét đến lợi ích cao nhất mà người dùng và nhà phát triển
ứng dụng hướng tới. Thứ người sử dụng cần chính là những tính năng, ứng
dụng mới nhất. Họ sẽ cố gắng đạt được mục đích đó bằng cách trực tiếp
(cố gắng update hệ điều hành) hay gián tiếp (mua một dòng máy khác thay
thế). Trong khi đó, các nhà cung cấp ứng dụng cần một nền tảng thống
nhất để tối ưu hóa quá trình thiết kế và thử nghiệm sản phẩm.

Ở thời điểm hiện tại, Android vẫn là hệ điều hành giữ
ngôi vị số 1 trên thị trường thiết bị di động với tốc độ tăng trưởng ổn
định. Tuy nhiên, sau sự ra mắt của các phiên bản mới với những tính năng
ngày càng ưu việt, vẫn còn đó một vấn đề nhức nhối: việc tồn tại quá
nhiều thiết bị, quá nhiều phiên bản cùng lúc đang đe dọa sự phát triển
của nền tảng này. Bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu xấu, khi một nhà phát
hành game nổi tiếng mới đây cũng quyết tâm rời bỏ Android do những lo ngại về phân mảnh.




Về phía iOS, tốc độ thâm nhập thị trường của các phiên
bản sau này được hứa hẹn sẽ còn ấn tượng hơn nữa, nhờ vào những cải
tiến trong cơ chế cập nhật được tích hợp trên iOS 5 . Dữ liệu cập nhật
được lưu trữ trên iCloud; các thông báo cập nhật luôn trong trạng thái
sẵn sàng; thêm vào đó, quá trình cập nhật không đòi hỏi phải kết nối với
PC. Điều này đảm bảo người dùng sẽ cập nhật iOS nhanh nhất có thể,
trong khi các nhà phát triển ứng dụng sẽ chuyển trọng tâm nghiên cứu vào
phiên bản mới ngay sau khi nó được ra mắt.


Trong cạnh tranh, không tồn tại hai chữ “công bằng”,
và trong cuộc chiến chống phân mảnh, Apple đang tận dụng rất tốt những
ưu thế của mình.