Là tập đoàn công nghệ có lợi nhuận cao nhất thế giới, trong năm
vừa qua mặc dù thu về tới 34,2 tỷ USD nhưng “gã khổng lồ” Apple chỉ phải
nộp tổng cộng 3,3 tỷ USD thuế thu nhập doanh nghiệp. Mức thuế này tương
đương với tỷ lệ 9,8%, thấp hơn rất nhiều so với thuế suất trung bình
24% các doanh nghiệp khác của Mỹ phải chịu.






Vì đâu có sự chênh lệch này? Các phóng viên Charles Duhigg và David Kocieniewski của tờ New York Time vừa vén bức màn bí mật giúp người đọc hiểu sâu hơn về thủ thuật thuật “né” thuế của Apple.


Theo đó, mặc dù trên lý thuyết trụ sở chính của họ được đặt tại
Cupertino, California nơi có mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp
8,84%, nhưng hầu hết mọi lợi nhuận của Apple tại Mỹ đều được chuyển về
cho một công ty con có tên Braeburn Capital ở Reno, bang Nevada. Tại
bang này, mức thuế suất họ phải chịu là 0% và vậy là toàn bộ thu nhập từ
California và 20 bang khác của hãng không phải chịu hàng triệu USD thuế
thu nhập mỗi năm.


Việc mở văn phòng tại Reno mới chỉ là một trong số rất nhiều thủ
thuật hợp pháp mà công ty này đang sử dụng để tránh hàng tỷ USD thuế thu
nhập mà họ phải chịu mỗi năm trên toàn thế giới. Tương tự như tại
Nevada, Apple đã mở nhiều văn phòng tại những “thiên đường” về thuế như
Ai-len, Hà Lan, Luxembourg, British Virgin Islands. Những văn phòng này
đôi khi chỉ là một hòm thư hoặc thậm chí chỉ có trên giấy tờ, không hề
có nhân viên hay số điện thoại.


Theo New York Time, sở dĩ
Apple có thể làm như trên là do rất nhiều trong số hàng hóa họ bán không
phải ở dạng vật chất hữu hình mà chỉ là bản quyền các phần mềm, các bài
hát được người dùng mua trực tuyến…Nếu như chủ các tiệm tạp hóa hoặc
salon ô tô phải nộp thuế cho chính quyền nơi họ đặt cửa hàng, thì Apple
chỉ phải đóng thuế cho nơi nào họ muốn đơn giản bởi họ có thể khai bán
hàng ở bất kỳ đâu. Và tất nhiên họ sẽ chọn những nơi có mức thuế suất
thấp nhất.


Theo tiết lộ của một cựu quan chức từng giúp “trái táo” xây dựng
chiến lược thuế, công ty này có rất nhiều thủ thuật để tận dụng tối đa
các lỗ hổng trong chính sách. Một trong những lỗ hổng đó là việc thuế
được tính cho các đơn vị thực sự sở hữu hàng tồn kho.


Khi nhân viên của mình bán hàng ở những quốc gia có mức thuế suất
cao, ví dụ như Đức, Apple sẽ có một hình thức ủy quyền để người đó được
xem như chỉ đại diện bán hàng cho các công ty con đặt tại những nơi có
thuế suất thấp, chẳng hạn như Singapore, thay vì là người sở hữu mặt
hàng tại Đức. Do đó thuế suất mà Apple phải chịu khi bán hàng tại Đức
lại là thuế suất của Singapore.





Hoặc như tại Luxembourg, Apple mở một công ty con có tên iTunes
Sarl. Văn phòng này chỉ có vài nhân viên và có lẽ người ta cũng sẽ không
biết đến nó nếu không có cái hòm thư bên ngoài đề “ITUNES SARL.”
Luxembourg chỉ có dân số khoảng nửa triệu người nên lượng khách hàng của
Apple ở đây không hề đáng kể. Vậy nhưng doanh thu năm vừa qua của văn
phòng này là hơn 1 tỷ USD, chiếm 20% doanh số của dịch vụ iTunes.


Mỗi khi khách hàng của Apple từ khắp châu Âu, châu Phi, Trung
Đông…trả tiền để tải một bài hát, một ứng dụng hoặc xem các chương trình
trực tuyến của Apple, doanh thu sẽ được ghi nhận cho iTunes Sarl. Từ
lâu chính quyền Luxembourg đã cam kết với các doanh nghiệp về một mức
thuế suất rất thấp nếu họ chuyển lợi nhuận về đây.


“Chúng tôi mở văn phòng ở Luxembourg bởi họ có chính sách thuế rất hấp dẫn”,
Robert Hatta, người từng chịu trách nhiệm marketing và bán hàng cho
mảng iTunes của Apple tại thị trường châu Âu cho đến năm 2007 tiết lộ. “Các
nội dung được tải không giống như sắt thép hay máy cày bởi bạn không
thể sờ thấy nó. Thế nên cho dù máy tính của khách hàng ở Pháp hay Anh
cũng không ảnh hưởng gì. Nếu bạn mua chương trình đó từ Luxembourg thì
đó là giao dịch liên quan đến Luxembourg”.


Theo ông Tim Jenkins, người từng là giám đốc tài chính khu vực châu
Âu của Apple cho đến năm 1994 thì từ cuối những năm 1980, Apple là một
trong những công ty tiên phong trong việc triển khai chính sách thuế
được biết đến dưới cái tên “Nhân đôi Ai-len”. Chính sách này cho phép
công ty chuyển lợi nhuận tới các thiên đường thuế khắp thế giới. Theo
một nghiên cứu của nhà kinh tế Martin A. Sullivan, Bộ Tài chính Mỹ, nếu
không sử dụng chiến thuật này, mức thuế thu nhập liên bang mà Apple phải
chịu năm vừa qua có thể tăng thêm 2,4 tỷ USD.


Để triển khai chiến thuật này, “trái táo” tạo ra 2 công ty con ở
Ai-len, hiện có tên là Apple Operations International và Apple Sales
International, đồng thời xây một nhà máy tại Cork, thành phố lớn thứ hai
của Ai-len. Theo một cựu quan chức của Apple, do mong muốn người dân có
việc làm, chính quyền địa phương đã có nhiều biện pháp ưu đãi thuế cho
công ty.


Nhưng ưu đãi lớn hơn cho Apple đó là thỏa thuận giúp họ được phép
chuyển các khoản tiền bản quyền các sản phẩm phát triển tại California
sang Ai-len. Đây là một thao tác rất đơn giản trong nội bộ Apple nhưng
kết quả nó đem lại đó là một khoản lợi nhuận khổng lồ bởi mức thuế suất
tại Ai-len chỉ xấp xỉ 12,5%, thay vì mức 35% tại Mỹ. Chính vì vậy từ năm
2004, Ai-len đã là nơi đóng góp hơn một phần ba doanh thu toàn cầu của
Apple.


Không chỉ có vậy, công ty con thứ hai tại Ai-len còn giúp lợi nhuận
của Apple có thể chuyển tới các công ty được miễn thuế tại khu vực
Caribbe. Và cuối cùng, do các thỏa ước giữa Ai-len và các quốc gia EU,
một phần lợi nhuận của Apple có thể được chuyển miễn thuế sang Hà Lan,
khiến cho các khoản lợi nhuận này không thể bị phát hiện bởi những người
ngoài lẫn các cơ quan thuế.