Tuy là một trong những kim loại quý hiếm và đắt tiền nhưng với
những đặc tính quan trọng như dẫn nhiệt, dẫn điện tốt và không bị ô xy
hóa, vàng còn được con người còn sử dụng trong các thiết bị điện tử và
ngành công nghiệp máy tính. Số lượng vàng được sử dụng cho ngành công
nghiệp máy tính có thể lên đến hàng trăm tấn mỗi năm. Với sự phát triển
nhanh đến chóng mặt của công nghệ thông tin, số lượng các linh kiện bị
hỏng hóc và thay thế cũng không ít, chính vì lý do này mà đã có cả một
ngành công nghiệp chiết xuất vàng từ các linh kiện máy tính cũ. Nếu bạn
cũng tò mò về cách thức thu hồi vàng từ các linh kiện máy tính cũ này
thì hãy cũng theo dõi loạt bài viết về vấn đề này. Trước tiên chúng ta
sẽ đến với cách chiết xuất vàng từ bo mạch chủ.


Trên bo mạch chủ, vàng có thể được tìm thấy nhiều nhất
ở các cổng kết nối IDE, khe cắm PCI Express, PCI, AGP, ISA, slot cắm bộ
vi xử lý (đời cũ) và khe cắm DIMM dành cho RAM (còn được gọi là SIMM
trên bo mạch chủ cũ). Hầu hết những bộ phận này được phủ một lớp vàng
dày từ một đến vài micron.


Trước khi bắt đầu tiến hành công việc này xin các bạn
hãy lưu ý rằng những loại hóa chất được sử dụng trong quá trình này là
cực kỳ nguy hiểm. Chính vì vậy lời khuyên hữu ích nhất cho bạn đó là
đừng cố gắng thử nghiệm công việc này tại nhà.


Bước đầu tiên bạn hãy lấy ra tất cả các thanh kim loại từ các chân
cắm và các kết nối của bo mạch chủ bằng cách sử dụng kìm, kìm cắt, tuốc
nơ vít và dầu bôi trơn.


Bạn hãy cố gắng lấy ra càng nhiều thanh kim loại càng
tốt vì số lượng thanh kim loại bạn thu được càng nhiều thì số lượng vàng
được thu hồi cũng càng nhiều.


Để chiết xuất được vàng bám trên các thanh kim loại
này chúng ta sẽ sử dụng phương pháp điện phân bằng dung dịch axít
sunfuric 90% với cực dương là than chì và cực âm là đồng. Cực dương sẽ
được uốn thành hình một cái muỗng để có thể đặt được các thanh kim
loại tháo ra từ bo mạch chủ lên đó. Cho các thanh kim loại của bo mạch
chủ lên chiếc thìa bằng đồng này rồi nhúng chúng vào dung dịch axít.


Nguồn điện sử dụng cho quá trình điện phân sẽ được lấy
từ một chiếc ắc qui (12V). Bạn hãy cắm các cực than chì và đồng vào các
cực tương ứng của ắc qui. Dòng điện sẽ chạy qua các cực và quá trình
điện phân sẽ diễn ra: Đồng ở cực âm và các thanh kim loại sẽ tan ra và
bám vào cực dương là than chì còn vàng và các tạp chất khác sẽ được lắng
đọng thành cặn ở phía dưới. Bạn sẽ nhận thấy nhiệt độ của dung dịch
axít tăng lên khi quá trình điện phân diễn ra.


Khi tất cả lượng vàng đã được tách ra khỏi các thanh
kim loại, bạn sẽ thấy dung dịch axít trở lại bình thường. Chúng ta sẽ
tiến hành pha loãng dung dịch axít này.


Chắc hẳn bạn vẫn còn nhớ cách pha loãng dung dịch axít
sunfuric đã được học trong trường phổ thông. Phản ứng ngậm nước (hyđrat
hóa) của axít sunfuric là một phản ứng tỏa nhiệt cao. Nếu nước được
thêm vào axít sunfuric đậm đặc thì nó sẽ bị sôi và bắn ra rất nguy hiểm.
Do vậy, khi pha loãng axít phải thêm axít vào nước chứ không phải thêm
nước vào axít. Hiện tượng này xảy ra là do tỷ trọng tương đối của hai
chất lỏng, trong khi nước có tỷ trọng thấp hơn axít sunfuric nên sẽ có
xu hướng nổi lên trên. Công việc này cần phải được thực hiện một cách
cẩn thận nếu không axít sẽ bị bắn ra ngoài và gây nguy hiểm cho người
tiến hành.


Sau đó ta sẽ thực hiện việc lọc dung dịch axít đã được
pha loãng. Đây cũng chình là lý do cần phải pha loãng dung dịch axít vì
nếu không giấy lọc sẽ không chịu được axít có nồng độ cao.


Khi đã lọc dung dịch axít những thứ còn lại trong giấy
lọc là hỗn hợp các kim loại và tạp chất khác nhau. Ta sẽ cần phải hòa
tan chúng bằng hỗn hợp axít HCl 35% và thuốc tẩy Javen 5% (NaClO) với tỷ
lệ 2:1. Phương trình phản ứng sau đây sẽ được diễn ra.



Vì phản ứng có sự sản sinh ra khí Clo, một loại khí
cực nguy hiểm và đã từng được sử dụng trong chiến tranh thế giới nên bạn
phải vô cùng cẩn thận để tránh hít phải khí Clo.


Khí Clo được sinh ra sẽ tác dụng với vàng ở trong lớp giấy lọc để tạo thành muối vàng clorua thông qua phương trình phản ứng.



Tiếp theo chúng ta sẽ tiến hành lọc lại các tạp chất
một lần nữa. Giấy lọc sẽ giữ lại các tạp chất còn dung dịch muối vàng sẽ
chảy xuống phía dưới của bình.


Để chiết xuất vàng ta sẽ cần làm kết tủa dung dịch muối vàng bằng dung dịch NaHSO₃. Bạn cần hòa tan một loại bột nhỏ màu trắng có tên là Sodium metabisulfite vào nước, phương trình sau sẽ xảy ra.


Sau khi đã có NaHSO₃ bạn có thể tiến hành làm kết tủa vàng bằng phản ứng:


Khi phản ứng đã
kết thúc, bạn có thể thấy có một loại bột lắng lại phía dưới của ống
thủy tinh. Tuy rất ít nhưng đó chính là bột vàng.


Sau khi lấy ra và làm khô bột vàng, chúng ta cần làm
cho nó tan chảy trong một nồi nấu kim loại. Ngọn lửa Oxy-butan sẽ làm
nóng chảy vàng ở nhiệt độ khoảng 1064 ° C.


Và cuối cùng ta đã thu được thành phẩm là vàng.


Đây chỉ là phương pháp thu hồi vàng trong phòng thí
nghiệm nên vì thế lượng vàng thu được sẽ còn bị lẫn tạp chất và đó cũng
là một trong những lý do giải thích cho việc các hoạt động trích xuất
vàng trong qui mô lớn và các ngành công nghiệp sử dụng các quy trình
nguy hiểm hơn nhưng đó lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Ngoài ra
bạn cũng còn có thể thu hồi vàng từ các thành phần khác của máy tính như
các loại card và bộ xử lý. Ở phần hai của bài viết chúng ta sẽ cùng tìm
hiểu qui trình thu hồi vàng và bạc từ những chiếc CPU cũ.

Nguồn: http://genk.vn/c186n20111226055045343/chiet-xuat-vang-tu-linh-kien-may-tinh-tai-sao-khong.chn

Khác với bo mạch chủ, những chiếc CPU cũng mang lại
một lượng bạc khá nhiều. Ngoài ra thì vàng cũng thường được mạ trên các
chân và các đế gắn vi xử lý với một hàm lượng tương đối cao so với các
linh kiện khác.

Ở phần 1 của bài viết (trên),
chúng ta đã hiểu rõ được cách thức thu hồi vàng từ bo mạch chủ. Ở phần
hai của bài viết chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách thức chiết xuất vàng và
bạc từ những chiếc CPU cũ. Khác với bo mạch chủ, những chiếc CPU cũng
mang lại một lượng bạc khá nhiều. Ngoài ra thì vàng cũng thường được mạ
trên các chân và các đế gắn vi xử lý với một hàm lượng tương đối cao so
với các linh kiện khác.



Vẫn là lời khuyên cũ dành cho bạn nhưng nó không bao
giờ thừa: Các công việc liên quan đến các loại hóa chất là rất nguy
hiểm. Thế nên bạn đừng cố gắng thử nghiệm công việc này tại nhà.

Đầu tiên chúng ta sẽ ngâm các bộ vi xử lý vào dung dịch axít nitric đậm đặc trong một khoảng thời gian.


Ở quá trình này axít nitric sẽ phản ứng mạnh mẽ với
các kim loại như bạc và đồng. Vàng sẽ không phản ứng với axít nitric nên
sẽ bị giữ lại.


Hãy so sánh hai chiếc bình thủy tinh trong hình bình
bên trái có chứa CPU vừa mới được cho vào dung dịch axít nitric đậm đặc
còn bình bên phải có CPU đã được cho vào axít trong vài phút. Ở bình bên
phải, dung dịch axít đã chuyển sang màu xanh đặc trưng do có sự xuất
hiện của đồng nitrat và giải phóng ion Cu2+, nếu để ý kỹ hơn, bạn sẽ
thấy một chất khí màu nâu sinh ra đó là NO2 (nitrogen dioxide). Phương trình phản ứng sau đây sẽ diễn ra.



Phản ứng hóa học này sẽ diễn ra ngày càng nhanh và mạnh hơn vì thế bạn cần phải cẩn thận để tránh hít phải khí NO2 có thể gây ngộ độc.


Sau một vài tuần, dung dịch axít đã chuyển sang màu
xanh thẫm, màu sắc đặc trưng của ion Cu2+. Đồng và bạc đã bị tan ra
trong dung dịch axít trong khi vàng thì vẫn bị giữ lại.


Tiếp theo chúng ta tiến hành lấy các bộ xử lý ra khỏi dung dịch.



Sau đó ta sẽ lọc các tạp chất trong dung dịch axít.


Tiếp đến chúng ta cho muối ăn (NaCl) vào dung dịch này.


Dung dịch bạc nittorat sẽ bị kết tủa thành bạc clorua do có phản ứng sau xảy ra.


Bây giờ chúng ta cho thêm vào đó một chút axit HCl rồi cho một miếng kẽm vào dung dịch. Phản ứng này sẽ tỏa nhiều nhiệt.


Sau một vài giờ, kim loại bạc đã xuất hiện. Trong hình
bạn có thể thấy các kết tủa bạc clorua đã bắt đầu bị đen đi trong ánh
sáng do tính chất của bạc clorua. Kẽm đã phản ứng với axit HCl và tạo
thành khí H2 và kẽm clorua.


Sau đó H2 sẽ tác dụng với bạc clorua và tạo thành bạc kết tủa.


Bước tiếp theo, chúng ta sẽ tiến hành lọc dung dịch để lấy ra bột kim lọai bạc. Bạn hãy để khối bột này khô.


Khi bột bạc đã khô, chúng ta cần phải nung loại bột này bằng ngọn lửa oxy-butan (đèn khò).


Cuối cùng chúng ta đã có một thỏi bạc nho nhỏ với kích
thước gần bằng một đồng xu! Tất nhiên là nó không phải là bạc tinh
khiết 100% vì phương pháp này vẫn còn thủ công và có nhiều hạn chế.


Vậy là ta đã kết thúc việc chiết xuất bạc, bây giờ thì
hãy quay trở lại với những chiếc CPU để cùng lấy vàng ra. Bạn hãy rửa
sạch đống CPU ở trên bằng nước cất rồi ngâm chúng trong hỗn hợp axít HCl
và nước Oxy già nồng độ 3% với tỉ lệ 2:1.


Ngâm đống CPU trong dung dịch này khoảng vài giờ.


Sau đó ta tiến hành lọc để thu hồi vàng và các tạp chất khác.


Trong giấy lọc sẽ là một hỗn hợp của kim loại và các
tạp chất khác nhau. Chúng ta sẽ cho tất cả mọi thứ vào hỗn hợp của axit
HCl 35% và nước giaven 5% với tỷ lệ 2:1. Phản ứng này tỏa và sinh ra khí
Clo cực kỳ nguy hiểm nên các bạn phải hết sức cẩn thận.


Khí Clo sẽ phản ứng với vàng để tạo thành vàng clorua.
Chúng ta tiếp tục tiến hành lọc một lần nữa, các tạp chất sẽ bị giữ lại
chỉ còn lại dung dịch vàng clorua.


Để chiết xuất vàng ta sẽ cần làm kết tủa dung dịch
muối vàng bằng dung dịch NaHSO3. Bạn cần hòa tan một loại bột nhỏ màu
trắng có tên là Sodium metabisulfite vào nước, phương trình sau sẽ xảy
ra.


Sau khi đã có NaHSO3 bạn có thể tiến hành làm kết tủa vàng bằng phản ứng:


Khi phản ứng đã kết thúc, bạn có thể thấy bột vàng lắng đọng lại dưới đáy của bình thủy tinh.


Cũng giống như với bạc, ta sẽ lấy bột vàng ra để khô rồi dùng ngọn lửa Oxy-butan để làm tan chảy nó.


Và cuối cùng chúng ta đã có vàng được lấy ra từ CPU.


Vậy là qua hai phần của bài viết các bạn đã có thể
hiểu rõ hơn về cách thức con người thu hồi và tái chế để sử dụng lại các
kim loại quý trong các linh kiện điện tử. Đây là một việc làm khá là
cần thiết vì số lượng tài nguyên bạc và vàng trên trái đất là có hạn và
nếu không có một cách thức tái chế hợp lý thì lượng tài nguyên này sẽ
nhanh chóng bị cạn kiệt. Hơn nữa đây cũng là một cách để giảm rác thải
và bảo vệ môi trường.

Nguồn: http://genk.vn/c186n20111227013615901/chiet-xuat-vang-tu-linh-kien-may-tinh-cu-phan-2.chn